Jindrihovice su bile najveći zarobljenički logor na teritoriji Austrougarske. Srpske vojnike i civile zarobljavala je i prikupljala austrijska vojska tokom odbrane i sloma Srbije, najviše njih 1914. i 1915. godine, i deportovala u ovo mesto uz samu nemačku granicu. Među 40 hiljada zarobljenih bilo je Rusa, Rumuna, Litvanaca i Italijana, Srba najviše.

Na spomen ploči mauzoleja je broj od 7100 žrtava. Logor je bio poznat po tome što nije bilo masovnih ubistava, ali je masovnog stradanja bilo.

Logoraši su umirali od tifusa, gladi i iscrpljenosti. Radili su do iznemoglosti u obližnjem kamenolomu i gradili fabriku hemije u Sokolovu, idući peške svakog dana 30 kilometara.

Bivalo je dana da ih je umiralo i po četrdesetoro. Njihovi saborci odnosili su ih na groblje u današnjoj Jindrihovačkoj šumi, u otvorenim, drvenim sanducima. Tamo bi ih izručili u jame, a kovčege vraćali u logor, da u njih smeste novoumrle. Neki od onih koji su danas nosili sanduke - sutradan bi bili u njima!

U jindrihovačkoj šumi koja je bila u sastavu logora danas se, od razgranatih krošnji borova i jela nebo gotovo ne vidi a kamo li 1600 grobova srpskih vojnika čije kosti leže u rasutim i jedva vidljivim humkama koje su formirale familije stradalih nakon Velikog rata ali ih danas gotovo niko ne posećuje.

Sem timočanina Dejana Ranđelovića, koji je srpsko groblje u Češkoj otkrio slučajno, berući pečurke u šumi 1994. Iz obižnjih Karlovih Vari, gde živi, on od tada redovno dolazi u Jindrihovice, obilazi i mauzolej i groblje u šumi, po čemu je jedini čuvar seni jindrihovačkih srpskih ratnika i civila.

Dokumentarni film „Jindrihovice - srpska priča" prikazan je u zvaničnoj konkurenciji prestižnog Međunarodnog festivala ratnog i patriotskog filma u Volokolamsku, kraj Moskve koji je otvorio Nikita Mihalkov.

Autor: Novica Savić

Urednik: Ljubisav Aleksić