Enciklopedija za radoznale

Vojni manastir

Manastir Svete Petke Iverice, nalazi se u Sićevačkoj klisuri. Istorija upućuje da su stari manastir u XIV veku osnovali monasi iz gruzijskog manastira Iviriona sa Svete gore. Današnju crkvu Svete Petke podigli su 1898. godine inžinjerske jedinice srpske vojske. Ukazom kralja Aleksandra Prvog Obrenovića od 19. februara 1901. godine za starešinu manastira vojnog Sv. Petke postavljen je vojni sveštenik, a nekoliko godina kasnije manastir je dobio ime "Kraljevski srpski vojni manastir Sv. Petka Iverica".

U istoriji Srpske pravoslavne crkve nije poznat još jedan ovakav primer. Jelašnička klisura se stavlja pod zaštitu kao prirodno dobro od izuzetnog značaja i svrstava se u I kategoriju radi očuvanja staništa prirodnih retkosti, endemoreliktnih vrsta Srpske i Natalijine ramondije (Ramonda serbica Pancic, Ramonda nathaliae, Pancic ), kao i 39 mezijskih, 20 balkanskih i 6 ilirskih endema i subendema i očuvanja posebne prirodne vrednosti koju čine Jelašnička reka sa bogatom i raznovrsnom morfološkom ornamentikom.Ovaj specijalni rezervat prirode pripada Opštini Niška banja.

Sv. Kirik i Julita

Manastir Sv. Kirik i Julita kod sela Smilovci, u narodu je poznat kao manastir "Sv. Ćirik", podignut je 1839. godine na temeljima hrama koji je ranije postojao. Manastir je zidao majstor Nikola-Kola iz Boljevdola. Godine 1925. u manastir su došle monahinje Ruskinje. Njih 40 prispelo je iz Beserabije i tako je formiran prvi ženski manasrtir u niškoj Eparhiji. Posle Drugog svetskog rata manastir je napušten. Danas je dosta ruiniran, ali dolaskom dveju monahinja i angažovanjem lokalnog stanovništva i SO Dimitrovgrad polako počinje da vraća pređašnji sjaj.

Zaplanje

Kako mu samo ime kaže, je planinski kraj i pripada prostoru koji se naziva jugoistočna Srbija. Ova oblast je oivičena Planinama nalazi se između Suve planine, s jedne strane i Seličevice, Babičke Gore i Kruševice sa druge strane i najvećim delom poklapa se sa područjem Opštine Gadžin Han. Zaplanje pripada grupi opština brdsko-planinskog područja jugoistočne Srbije. Ovde se smenjuju brežuljci sa brdima, a ova sa planinskim stranama i grebenima. Gornji Dušnik sa velikim izvorištem i 18 sačuvanih vodenica je najveće i najzanimljivije selo u ovom kraju.

Snimatelj: Periša Đinđić

Urednik i reditelj: Miodrag Zupanc