Vukan Nemanjić

Stefan Nemanja je presto dodelio mlađem bratu, Stefanu Nemanjiću. Njegov treći brat bio je Rastko (Sveti Sava).

Nemanja je tokom 1180-ih godina osvajanjima uspeo da proširi Rašku na područje tadašnje Duklje (današnja Crna Gora), Travunije (glavni grad Trebinje) i Huma.

Nakon što je osvojio Duklju, Nemanja se oko 1186. godine pominje kao vladar u Kotoru, u kome je podigao svoj dvorac.

Zbog toga što se okoristio napadima krstaša na Vizantiju, Nemanju je strogo kaznio Isak II Anđeo. Početkom 1191. godine nametnut je mir prema kome je Nemanja morao da vrati osvojene vizantijske oblasti, i da potpiše da ga nasleđuje srednji sin Stefan, koji postaje vizantijski zet i sevastokrator, a ne najstariji Vukan.

Kada se Nemanja povukao sa vlasti 25. marta 1196. godine, krunu je predao srednjem sinu Stefanu, koji postaje veliki župan Raške, a najstarijem sinu Vukanu je ostavio na upravu Duklju, Travuniju, Hvosno i Toplicu.

Vukan se ubrzo proglasio za kralja Zete, a i rimski papa ga je nazivao tako. Bez obzira na to Vukan je i dalje priznavao očevu vrhovnu vlast.

Nakon smrti Stefana Nemanje 1199. godine dolazi do sve otvorenije borbe za presto u Raškoj između Vukana i Stefana.

Oko 1201. ili 1202. godine Stefan je oterao sa dvora svoju ženu, vizantijsku princezu Evdokiju, na veoma drastičan način. Kao razlog naveo je njeno neverstvo. Evdokija nije odmah otišla za Vizantiju, već se prvo zaputila kod Vukana koji ju je lepo primio.

Ovaj događaj Vukan je spretno iskoristio i uputio Stefanu teške prekore. Naime, Evdokija je bila deo mirovnog ugovora na osnovu kojeg je Stefan postao naslednik umesto Vukana. Ubrzo izbijaju oružani sukobi između Vukana, kojem je pomagao hrvatsko-ugarski kralj Emerik, i Stefana, kojem je pomagao bugarski car Kalojan. Sukob braće oko prestola naneo je ogromne štete Raškoj.

Početkom 1202. godine prvorođeni sin Vukan, uz pomoć Ugara, preuzima vlast u Raškoj, a Stefan beži na područje Bugarske. Vukan je ubrzo potom proglašen za velikog župana. Njegova službena titula je bila: "Veliki župan Vukan, vladar srpske zemlje, Zete, pomorskih gradova i područja Nišave".

Za njegove vladavine u Raškoj je nastalo Vukanovo jevanđelje, jedno od najstarijih i najvažnijih spomenika srpskog jezika.

U leto 1203. godine, Bugarska napada Vukanovu Srbiju, pustošeći zemlju i anektirajući istočne oblasti. Oko 1205. godine, Stefan, uz pomoć bugarskog cara Kalojana, preuzima vlast nad Raškom. Stefan tada piše Savi da dođe u Rašku i donese Nemanjine mošti.

Sava se odaziva Stefanovom pozivu. U zemlju stiže da podrži Stefana. Vukan i Stefan su još uvek bili u ratu, kada Sava dolazi sa Nemanjinim telom. Crkvena verzija glasi da su se Stefan i Vukan nad moštima mrtvoga oca konačno izmirili. No, izgleda da je organizovanom dočeku prisustvovao samo Stefan, ali ne i Vukan, kome se ubrzo gubi svaki trag, a nije nemoguće i da je uklonjen.