Dvorci Vojvodine: Lenka Dunđerska

Lenka je rođena 1870. godine na dan Svetog Arhangela Mihaila, i živela je samo dvadeset pet godina. Umrla je 1895.godine u Beču od tifusne groznice.

Deset godina posle njene smrti, kum i dugogodišnji kućni prijatelj Lazara Dunđesrkog, pesnik Laza Kostić napisao je poemu "Santa Maria Della Salute" posvećenu Lenki Dunđerskoj. Za ovu poemu, poetsku fantazmagoriju jedne nemoguće i tragične ljubavi Isidora Sekulić je rekla da je to najsilnija ljubavna pesma naše književnosti. Pesma i tragična, prerana smrt Lenke Dunđerske stvorili su potom mit o neostvarenoj ljubavi mlade, prelepe, bogate devojke i pesnika znatno starijeg od nje.

Pisanih tragova o  Lenkinom životu ima veoma malo. Sačuvane su tri portretne fotografije, jedna u dečijem uzrastu sa sestrama, i legenda da je postojao njen dnevnik. Svedočanstva onih koji su je poznavali opisuju je kao dragu i milu devojku. Lenka se školovala u Beču i Budimpešti, govorila nekoliko jezika, svirala je klavir i neobično volela konje i jahanje. Kao i cela porodica Dunđerski i ona je vrlo rano pokazala želju da učestvuje u dobrotvornom radu. Sačuvane su pozivnice i program za dobrotvorni  koncert koji je održala u Novom Sadu kako bi se sanirale posledice požara u Velikoj Kikindi.

Pesnik Laza Kostić je Lenku poznavao kao devojčicu. Budući da je nekoliko godina boravio u Crnoj Gori, vrativši se u Novi Sad, on zatiče devojku koja  se već pročula po šarmu i lepoti. Sve ostalo zapisano je u stihovima poeme "Santa Maria Della Salute".

Ključni motiv i povod  za pesmu  bile su okolnosti u kojima je Laza Kostić saznao za Lenkinu smrt. Naime, u oktobru 1895. godine, samo mesec dana pre njene smrti ,Laza se oženio Julijanom Palanački  iz Sombora, koja ga je volela i čekala dvanaest godina. Kum na venčanju bio je Lenkin otac Lazar Dunđerski. Laza i Julija su potom otišli  na putovanje u Veneciju. Tamo su čuli da je umrla Lenka, dan uoči svog 25. rođendana, dan uoči sv. Arhangela Mihaila. A, na taj dan žitelji Venecije masovno dolaze na poklonjenje pravoslavnoj ikoni sa Krita Bogorodice Messopanditise, posrednice mira, koja se nalazi u bazilici Santa Maria Della Salute.

Posmrtni ostaci Lenke Dunđerske nalaze se u porodičnoj grobnici na groblju u Srbobranu. Brak Julijane Palanački i Laze Kostića  nije bio dug. Julijana se razbolela i umrla početkom veka. Laza Kostić je umro 1910. godine i sahranjen je na groblju u Somboru. Deo svog imetka Laza Kostić je zaveštao manastirima Krušedol i Ravanica na Fruškoj Gori, da se svake godine za Đurđevdan i Arnđelovdan čitaju molitve za spas duše Lenke Dunđerske i Julijane Palanački....

U epizodi "Lenka Dunđerska" o  Lenkinom životu i njenom odnosu sa pesnikom Kostićem, kao i o dobrotvornom radu porodice Dunđerski govore pesnik Pero Zubac, publicista Ljubiša Nikolin, istoričar Vesna Dimitrijević... Poemu "Santa Maria Della Salute" govori glumac narodnog pozorišta u Novom Sadu, Miodrag Petrović.

Snimatelji Dušan Živković i Darko Bursać, montaža Ksenija Savićević

Autor i urednik: Božidar Đuran