Enciklopedija za radoznale

Rudna glava

Rano eneolitski rudnik Rudna Glava kod Majdanpeka (5000. godina pne.) je najstariji arheološki lokalitet na kome su pronađeni ostaci peći i radionica za preradu bakra. Istražen je 1968-1989. godine u okviru projekta Staro rudarstvo i metalurgija središnjeg Balkana, koji su vodili dr Borislav Jovanović (Arheološki institut SANU) i Ilija Janković (Muzej Rudarstva i Metalurgije u Boru). Samo tri decenije od otkrića, Rudna Glava je prihvaćena kao jedna od uporišnih tačaka evropske civilizacije.

Štitkovo

Selo Štitkovo je smešteno u uskoj dolini štitastog oblika, koju stvara reka Tisovica, njen izvor Vrelo i okolna brda. Ovde su stolovali čuveni knezovi Raškovići. U centru sela je crkva Svete Trojice, iz 1867. godine. Sve sačuvane kuće, tipično su starovlaške i potiču s kraja 19. veka. Najstarija kuća je u centru sela i građena je 1882. god. Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva je ovu jedinstvenu etno oazu označio ka kulturno dobro od izuzetnog značaja..

Lozica

Manastir Lozica smešten je u samom podnožju rtanjskih obronaka, levo od puta Zaječar - Paraćin, na samo tri kilometra sela Krivog Vira. Manastirska crkva posvećena je Sv. Arhangelu Gavrilu. Po groblju, smeštenom iza crkve, vidi se, da je u pitanju bio muški manastir. Prvi put se spominje u turskom popisu 1455. godine, kada je u manastiru zabeleženo prisustvo dva duhovnika. Crkva je moravskog tipa sa osmostranim kubetom, zidana kamenom i omalterisana. Od 1980. godine Lozica je pod zaštitom države.

Etno park Lepenski

Muzej Lepenski Vir nalazi se u Đerdapskoj klisuri i udaljen je 12 km od Donjeg Milanovca, na putu koji preko Golubca i Požarevca vodi za Beograd. U sastavu muzeja nalazi se etno-park sa starim seoskim kućama karakterističnim za ovo područje s kraja 19 veka.

Kuća u Donjoj Kamenici

Jedno od najstarijih naselja ispod Stare planine je Donja Kamenica o čemu svedoči crkva Sv Bogorodice iz XIV veka. Osim izuzetno vrednog hrama, u selu se nalazi nekoliko kuća iz XIX veka koje su dobri pokazatelji umeća i osećaja za lepo u tradicionalnom graditeljstvu, stoga su, kao značajni spomenici, uvršteni u Antologiju narodnog graditeljstva Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Urednik i reditelj: Miodrag Zupanc

Snimatelj: Periša Đinđić