Srpska princeza Ana Jakšić

U ulozi Ane Jakšić je glumica Miomira Dragićević.

Do sada je urađeno dosta igranih i dokumentarnih filmova u svetu o Ivanu Groznom i njegovoj majci Jeleni Glinskoj, ali je ovo prvi koji je posvećen babi Ivana Groznog - Ani Jakšić.

Anin unuk, prvi ruski car, ujedinitelj cele Rusije, poznat kao Ivan Grozni, vodeća je ruska istorijska figura. I njegova majka, Jelena Glinska, ćerka Ane Jakšić, do danas intrigira istoričare svojom pojavom kao prva žena koja je upravljala ruskom državom i utrla put svom sinu za vladavinu. Pored toga što je mnogo učinila kao vladarka, ono čime je zadužila ruske zemlje i ceo pravoslavni svet je to što je rodila naslednika Ivana IV Vasiljeviča, na čije rođenje su 20 godina u strahu čekali svi Rusi i ceo pravoslavni svet. Bilo je to vreme kada je Velikoj kneževini moskovskoj pretio uticaj katolicizma iz okolnih zemalja, pod koji su lako mogli da zapadnu članovi iz iste porodice Rjurikovič pretendujući na presto.

Ćerka Ane Jakšić, Jelena Glinska, Ivanovim rođenjem sačuvala je pravoslavlje, kako kažu istoričari u ovoj seriji. On je nastavio, posle svog dede i oca, da objedinjuje teritorije i ujedinjuje sve Ruse i time sačuvao pravosljavlje i obezbedio zemlji 50 godina mira. O svemu tome ćemo čuti od ruskog istoričara prof. Alekseja Timofejeva koji nas, u ulozi naratora, vodi tragom života Ane Jakšić u Moskvi u 16. veku. Zato je ekipa RTS snimala u najvećim pravoslavnim svetinjama - u Sergijevoj lavri, Crkvi Svetog Arhangela Mihaila u Kremlju, Novodevičjem manastiru... Snimanje je obavljeno i u Letnjoj carskoj rezidenciji Kolomesko, na Crvenom trgu i u Kitajgradu.

"Poznato je da je raritet dobiti dozvolu za snimanje u Kremlju, naročito za ulazak u Arhangelski sabor. Mi smo u tome uspeli, te smo i zabeležili šta je tako tajnovito u Crkvi Svetog Arhangela Mihajla u Kremlju, gde nogom nije kročio nijedan turista, tek retki istoričari i stručnjaci. Posebnu čast sam imala što su u seriji učestvovali eminentni ruski istoričari, profesori na Odeljenju za svetsku i rusku istoriju Univerziteta u Moskvi MGIMO - prof. Tatjana Černjikova i prof. Jaroslav Višnjakov. Od njih ćemo saznati da je baba Ivana Groznog, Ana Jakšić, imala i svoj udeo u jačanju rusko-srpskih odnosa i koliko je njenim prisustvom na dvoru zabeležen značajan porast srpsko-ruskih kulturnih veza u 16. veku. Ivan Grozni je pod njenim uticajem nastavio tradiciju oca i dede da na dvor prima izaslanike iz srpskih i svetogorskih manastira koji su dolazili, prvenstveno, po finansijsku pomoć. Negujući tradiciju slavne srpske prošlosti, Ana Jakšić unela je u ruski dvor, a preko njega i u čitavo carstvo, kult srpskog svetitelja Save Nemanjića, o čemu postoji dokaz koji se nalazi na centralnom mestu u Kremlju, u srcu pravoslavlja. Prvi put će se neke nove istorijske činjenice i otkrića izneti pred oči javnosti baš u ovoj dokumentarno-igranoj seriji" - kaže Ranka Jakšić, autor i scenarista.

Pored toga što Ivan Grozni nosi srpsko poreklo po direktnoj liniji sa majčine strane, on je imao i čvrste rodbinske veze sa Srbima i sa očeve strane. O toj dvostrukoj liniji Ivanovog srpskog porekla saznaće gledaoci u ovoj dokumentarnoj seriji.

Prvom epizodom "Plemićka porodica Jakšić" počinje priča o poreklu i životnom putešestviju Ane Jakšić. O Jakšićima, poznatoj plemićkoj porodici iz vremena srpske despotovine, a kasnije, ratnicima ugarskog kralja Matije Korvina, govoriće istoričari dr Aleksandar Krstić, prof. dr Snežana Božanić, prof. dr Boris Stojkovski i rumunski istoričari dr Livija i dr Adrijan Mađina, i istoričarke iz Rumunskog nacionalnog arhiva u Klužu dr Livija Ardeljan i dr Agneš Flora.

Jakšići su bili važni kralju Matiji Korvinu, te ih je on bogato nagrađivao brojnim posedima u Ugarskoj i nazivao ih "stubovima hrišćanstva". Dao im je i ugarsku plemićku titulu. Zato je ekipa RTS snimanje obavali na tlu bivše Ugarske, u današnjoj Rumuniji - u Pomorišju i Transilvaniji, gde su Jakšići živeli i delovali.

Druga epizoda posvećena je i istorijskoj ulozi ženskih potomaka ove porodice. Neveste iz plemićke porodice Jakšića odlazile su u ugledne vlastelinske kuće.

Tako su Jakšići bili povezani s najznačajnijim srpskim porodicama svoga vremena: Brankovićima, Belmuževićima, Kosačama. Orodivši se sa kneževima Moldavije i Litve, a kasnije i Vlaške, počeli su da ulaze i u vladarske kuće istočne i severne Evrope. Udajom kćeri i unuke Stefana Jakšića za ugledne srpske, mađarske, hrvatske, ruske plemiće, uspostavljene su rodbinske veze koje su snažno ojačale poziciju porodice Jakšić. Udaja u ruski vladarski dom bila je najznačajnija. Ana, kći Stefana Jakšića, udala se za litvanskog kneza Vasilija Ljvoviča Glinskog. Iz tog braka rođena je Jelena Glinska, majka Ivana IV Vasiljeviča, budućeg cara cele Rusije, Ivana Groznog.

"Na realizaciji ovog projekta radila je s puno entuzijazma brojna ekipa visokih profesionalaca RTS-a.

Nadam se da smo zajenički uspeli ovom dokumentarno-igranom serijom da rekonstruišemo lik Ane Jakšić, znamenite Srpkinje, koja je ostavila značajan trag u razvoju rusko-srpskih odnosa pre više od pet vekova" - kaže autorka Ranka Jakšić.

Autor, urednik, scenarista: Ranka Jakšić
Snimatelji: Rade Bubalo, Milan Stanić, Miloš Ilić
Montažer: Marko Tisovec
Dizajn špice i grafike: Dragan Bulović
Kompozitor: Vladimir Marković
Snimatelji zvuka: Slaviša Petrović, Miljan Grubanović, Miroslav Gojković, Marko Buđan
Dizajn zvuka: Nebojša Dragićević
Kostimograf: Suzana Gligorijević
Scenograf: Aleksandar Cvijanović
Producent: Biljana Dautović

Organizatorke: Dušica Hovjecki, Marija Budai 

Fotografije sa seta: RTS, Nikola Ristić
Fotografija Ranke Jakšić: RTS, Gordan Jović

Nazivi epizoda:

Prvi deo "Plemićka porodica Jakšić", 8. septembra na RTS 2 u 22.00.

Drugi deo "Istorijska uloga ženskih potomaka Dmitra i Stefana Jakšića",  15. septembra na RTS 2 u 22.00.

Treći deo "Ana Jakšić i Jelena Glinska", 22. septembra na RTS 2 u 22.00.

Četvrti deo "Ana Jakšić i Ivan Grozni", 29. septembra na RTS 2 u 22.00.