Moja lepa Srbija: Petrovac na Mlavi

Pravoslavna crkva Sv. Vaznesenja podignuta je 1866-1869. godine, osnovna škola 1901. godine, železnička stanica 1911. godine, koja je zatvorena 1969. godine, sreska vlast je ustanovljena 1842. godine, status varošice je dobio 1873. godine, pravo na održavanje vašara 1874. godine, Mlavsku štedionicu 1887. godine.

Petrovac na Mlavi nikada nije bio veliko mesto, ali postoji kontinuitet u naseljavanju njegovog prostora još od vremena kada se pojavljuju prvi zapisi o naseljima i stanovništvu.

Petrovac je nastao na teritoriji sela Svinje. Ne može se sa sigurnišću reći da li naziv potiče od mnoštva divljih svinja koje su nastanjivale područje ovog naselja koje je obilovalo hrastovim šumama, ili možda, od običaja stanovništva da gaje domaće svinje. Prema Braničevskom tefteru iz 1467. godine selo Svinje je pripadalo Ždrelu, timaru Hamze, sina Doganovog. Posle ovog pomena, naziv mesta se navodi različito: Svine, Svilne, Svinje i Svinja. Čini se da je kod pisara postojala nedoumica, te su ponekad u isto vreme razni pisari ovo ime pisali kao Svine i Svinje.

U Mlavskoj kneževini, kojoj je Svine pripadalo, ono je bilo jedno od većih naselja. Međutim sedište Kneževine se posle drugog Srpskog ustanka nalazilo u Bistrici. Ipak zbog strateškog položaja Svina na raskrsnici važnih puteva u nekom trenutku je sedište Mlavske kneževine, odn. sreza, preseljeno iz Bistrice u Svine. I Svine se preselilo, meštani su polako silazili sa brda, prelazili preko mosta i tu su na desnoj strani Mlave, pored raskrsnice i pored sreske kuće, gradili svoje domove.

Godine 1860. godine je doneta odluka da se ime ovog, sada već značajnog sreskog mesta promeni. Do upućivanja molbe za promenu naziva sela Svine došlo je na samom kraju druge vlade kneza Miloša.

Milorad Popović, učitelj Stefan Gagić i paroh Ranko Popović. Oni su predlagali da se njihovo selo nazove prema knezu - Veliki Miloševac. Taj deo njihove molbe nije ispunjen. Selu je umesto predloženog dato ime Petrovac, u čast Miloševog savetnika Milutina Petrovića Ere, mlađeg brata Hajduk Veljka Petrovića. Rođen je 1791. godine u Lenovcu u crnorečkoj nahiji. U toku Prvog srpskog ustanka, oko 1807. godine priključio se Hajduk-Veljku kao bimbaša i sa njim je ratovao sve do Veljkove pogibije 1813. godine.
Novo ime sela koje je 1873. godine preraslo u varošicu - Petrovac - ostalo je sa kasnijim dodatkom na Mlavi sve do danas.

U formiranju i razvoju Petrovca veliku ulogu je imala razvijena zanatska i trgovačka delatnost. Najbrojnije zanatlije toga vremena su: abadžije, ćurčije, terzije, obućari, pekari. Balkanski ratovi i Prvi svetski rat odrazili su se na dalji razvoj Petrovca. Ipak, zanati i trgovina se i dalje razvija, a ovaj period karakteriše i bogat kulturno - zabavni život u mestu. Kultura doživljava svoj procvat kroz petrovačko pevačko društvo „Zora", pozorište „Mlava" (osnovano 1908.) koje je davalo zapažene predstave. Osnovna škola bila je jedna od stubova kulturnog života varošice, učitelji i građani Petrovca bili su članovi pevačkog društva, Gimnastičkog društva „Soko", pozorišnog društva. Sa izgradnjom nacionalne železnice 1912. godine, Petrovac još brže napreduje i postaje važno tržište za žito, stoku i živinu. Na njegovu pijacu sem požarevačkih dolaze i strani trgovci. Pre II sv. rata bilo je 57 trgovačkih i 72 zanatske radnje.

Danas, kao nekad, Petrovac na Mlavi krupnim koracima ide ka moderno organizovanoj varoši koja prati duh i ritam vremena.