Nauka 50: Molekul

Pedeset ni po čemu nije osobit broj, ali nije ni nezanimljiv. Pitagorejci ga nisu slavili, iako su brojevima pripisivali božanska svojstva. Ni savremeni matematičari ga ne izdvajaju. Deljiv je sa 1, 2, 5, 10, 25 i sa samim sobom, rimski se piše kao veliko latinično slovo L, u računarskom ili digitalnom obliku to je niz od 110010, u "Kabali" postoji 50 kapija mudrosti i 50 kapija nečistoće, u religiji - pa i u svakodnevnom životu - obeležava veliki jubilej, u procentima označava savršenu polovinu, u fizici je jedan od sedam "magičnih brojeva" koji predstavljaju zbir izuzetno čvrsto povezanih protona ili neutrona u jezgru atoma, a u hemiji je to atomski broj kalaja. U sledećim sedmicama naši sagovornici razotkriće vam šta svaki od navedenih pojmova oličava u duhu najnovijih naučnih saznanja i u svetlu najdrevnijih tumačenja.

U novoj epizodi "Nauke 50" autor serije Stanko Stojiljković u razgovoru sa prof. dr Dušanom Sladićem sa Hemijkog fakulteta u Beogradu otkriva sve misterije molekula. Celokupan materijalni svet, sastoji se od molekula i još sitnijih atoma. Zna li se konačan zbir molekula ili je to potraga bez kraja i koliko su ih naučnici do sada veštački stvorili? "Život je postao materija hemije", upozorio je Džejms Votson koji je, s Frensisom Krikom, 1953. protumačio hemijsko ustrojstvo DNK.

Koliko će molekula, prirodnih ili sintetičkih, biti poznato za narednih sto godina teško je predvideti. Ali poznajući njihove osnovne hemijske zakonitosti, broj može biti neograničen. Danas ih ima više od 70 miliona. Bekrajno raznoliko živi svet zasniva se na molekulima različitih sastava, svojstava i funkcija. Molekulima koji su se milionima godina beskonačno kombinovali. Od ogromnog broja prirodnih molekula prvo je nastala voda, od kiseonika i vodonika, pod veoma surovim uslovima na Zemlji pre tri-četiri milijarde godina. Zahvaljujući fizičkim i hemijskim svojstvima atoma kiseonika i vodonika, molekulu vode pripisuju se "božanske osobine", jer se na njima zasniva raznolikost biljnog i životinjskog sveta na Zemlji.

Autor serije: Stanko Stojiljković
Urednik serije: Aleksandra Daničić
Montaža: Vladimir Jović
Režija: Milica Mitrović