Kulturna baština Srbije: Zaštita radanskog područja

Nauka je pouzdano utvrdila da je Radan sa okolnim planinama najstarije vulkansko područje na Balkanu čija aktivnost se smešta u period od pre 35 miliona godina. Kao posledica tih aktivnosti danas je celo područje bogato prirodnim fenomenima. Tu je već dobro poznat geološki fenomen je Đavolja varoš, fenomen bazaltnih stubova, gajtanska kaldera i drugi.

Hidrološki posmatrano radansko područje sa mineralnim i banjskim vodama, kao i hidrološkim fenomenima i lepotama spada u vrh na lestvici prirodnih vrednosti. Po bogatstvu biljnim i životinjskim vrstama Radan planina je rangirana odmah iza Stare planine, koja je površinom znatno veća, te Radanu i tu može pripasti prvo mesto ukoliko bi se broj biljnih vrsta računao prema veličini područja. Kulturno istorijsko nasleđe je na radanskom području značajno ne samo u okvirima naše zemlje nego i u svetu.

Dovoljno je pomenuti neolitsko naselje Pločnik, Caričin grad iz 6. veka, akvadukt koji ga je snabdevao vodom, mnoštvo ranovizantijskih bazilika i svakako prve dve zadužbine Stefana Nemanje, rodonačelnika dinastije Nemanjića i utemeljivača srpske srednjovekovne države, Svetu bogorodicu i Svetog Nikolu, pa zaključiti da je radansko područje kroz celu svoju istoriju imalo poseban ekonomski, kulturni i politički značaj.

Sve to bilo je razlog da Ministarstvo poljoprivrede i životne sredine u saradnji sa zavodom za zaštitu prirode pripremi studiju i dokument o proglašenju radanskog područja za spomenik prirode. Posebno je u skladu sa preporukama UNESKA, a na temeljima stvarnih vrednosti, predviđeno i osnivanje Geoparka radanskog područja.

Autor serije Milica Bajić Đogo, snimatelj Dragan Živić, montaža Vlada Radovanović, režija Lela Janić i Milica Bajić Đogo.