Enciklopedija za radoznale

Gamzigrad

Gamzigrad je arheološko nalazište blizu Zaječara. To su ostaci rezidencije rimskog cara Gaja Valerija Maksimijana Galerija (293-311. g.), zeta Dioklecijanovog. Po majci Romuli, čitav posed nazvao je Romulijana. Palata izgleda nikada nije dovršena, a carevi 4. veka su velelepni posed prepustili hrišćanskoj crkvi. Tokom 5. veka palata je razarana od strane varvara, a u 6. vek Romulijanu je Justinijan obnovio u vidu pogranične tvrđave. Od 29. juna 2007. nalazi na Uneskovoj listi svetske baštine.

Bigar

Vodopad Bigar ispod Stare planine, na potoku Bukovski do, nekoliko kilometara južno od naselja Kalna na putu ka Pirotu. Vodopad je visok 35 m i nalazi se na mestu na kome se potok Bukovski Do uliva Stanjinsku reku. Na vodopadu Bigar, voda se preliva preko lakog rupičastog kamena - bigra, po kome je i dobio ime. Uzvodno od vodopada nalazi se više manjih vodopada, a tu su i tri jezerca sa bistrom planinskom vodom.

Arheopark Ravna

Selo Ravna nalazi se 8 km severno od Knjaževca, na jugoistočnim padinama Tupižnice. Po projektu Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Niša od 1978. godine radi se na uređenju muzeja u slobodnom prostoru u Ravni. Osnovna zamisao je da se ilustruje ambijent patrijahalne zajednice zadruge 19. veka sa stambenim i privrednim zgradama kao njenim delovina. Blizina važnog arheološkog lokaliteta - antičkog naselja Timacum Minus, sa vrednim nalazima, odredili su da se u starom školskom dvorištu nikne, izuzetno vredan, arheo-etno park.

Tvrđava u Kruševcu

Ostaci srednjovekovnog grada nalaze se u centru savremenog Kruševca. U periodu od 1371. do 1389. godine bio je prestonica kneza Lazara. U okviru njegovih bedema nalazio se vladarski dvor sa pridvornom crkvom, danas poznatom pod imenom Lazarica, koja je u celosti očuvana. Prvi put grad se pominje u izvorima 1381. godine. Bio je vladarsko središte i despota Stefana, sve do premeštanja prestonice 1403. godine u Beograd.

Urednik: Ljiljana Mijatović
Autor: Miodrag Zupanc