Trezor: Veliki rat

Veleizdajnički proces, Banjaluka 1915 - Veleizdajnički proces u Banjaluci (1915-1916) bio je najveći od 17 takvih procesa u Bosni i Hercegovini, vođenih u Prvom svetskom ratu. Proces je počeo u vreme kada Kraljevina Srbija i sile Antante doživljavaju neuspehe. Oputuženo je 156 Srba: istaknuti političari, učitelji, sveštenici, advokati, lekari, trgovci... Posle Sarajevskog atentata, austrougarske okupacione vlasti su krenule pod lažnim optužbama u veliku policijsku akciju hapšenja uglednijih Srba. Zemaljska vlada za Bosnu i Hercegovinu uvela je i zabranu upotrebe ćirilice, zatvarane su srpske škole, ukinuta krsna slava, zabranjen rad svim srpskim društvima. Na inicijativu hrvatskog nacionaliste i generala Stjepana Sarkotića, organizovan je veliki "Veleizdajničkom proces" u Banjaluci, koji je počeo 3. novembra 1915. godine, a završio se 16. marta 1916. godine. Na osnovu § 111, tj. radi veleizdaje, za sve, osim trojice maloletnih, predložena je smrtna kazna. Kao prvooptuženi u Banjalučkom procesu označen je Vasilj Grđić, profesor istorije i geografije u Gacku, poslanik u bosanskom Saboru i sekretar društva "Prosvjeta". Konačnom presudom, izrečenom 1916. godine 16 lica je osuđeno na smrt, 87 ih je dobilo kaznu zatvora od 2 do 20 godina. Preostale 53 osobe su oslobođene optužbe. Zalaganjem Srpske vlade i Nikole Paišića koji su tada bili na Krfu, uz pomoć kralja Alfonsa XIII, pape Benedikta XV i mnogih drugih svetskih državnika i diplomata, šesnaest ljudi spaseno je smrti. Osmorica su dobili doživotne kazne zatvora, petorica kaznu od 20 godina zatvora, dve osobe osuđene su na 16 godina. Svi osuđeni su oslobođeni odmah po završetku rata. Zašto se o ovom velikom i bitnom procesu za Srbe, koji se odigravao u toku Velikog rata malo zna i još manje priča, pogotovo u široj javnosti, saznajemo iz dinamičnog dijaloga dvojice istoričara, dr Mastilovića i dr Kovića, na ovom svojevrsnom javnom času u "Trezoru". Koliko su nam neke stvari kao jednom, istom narodu, jasnije i bliže ako su sa ove strane Drine i koliko o nekim događajima iz sopstvene istorije ne znamo ili ih lakše zaboravljamo ako su "daleko", na drugoj strani.

- Učesnici: Dekan Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu prof. dr Draga Mastilović, docent Odeljenja za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu prof dr Miloš Ković
- Urednik istraživač Milena Jekić Šotra, ekipa Zepter Creative studija: tehničko vođstvo Miloš Ristić, snimatelj zvuka Miloš Božić, snimatelj Dejan Filipović, direktor fotografije Vladan Obradović; montažeri Branislava Teodosić, Mirjana Mitrović, Nada Dodig Zildžić, urednik Bojana Andrić
- Snimano 11.03.2016, premijerno emitovanje; Redakcija za istoriografiju.
 
Četvrtak, 31.03.2016. na RTS Satelit

Izbor iz ranijih "Trezora": Devedeset godina od rođenja Branka Pleše

Branko Pleša, glumac i reditelj, profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu  (Kiseljak, 6. mart 1926 - Beograd, 9. jun 2001)

Branko Pleša iz Trezora - trejler realizovan od inserata iz TV emisija u kojima je igrao Branko Pleša (1926-2001), pozorišni i filmski glumac i režiser; član Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu; isticao se veoma produhovljenom kreacijom, intelektualnom i psihološki prodornom invencijom, modernim izražavanjem. Sedamdesetih godina se  posvetio  režiji. (Suhova-Kobilin Tarelkinova smrt, A. Popović Razvojni put Bore Šnajdera, D. Kovačević Sabirni centar u Sofiji); režirao  film Lilika za koji je dobio domaće i strane nagrade. Glavne uloge: Ivan (Braća Karamazovi), Markiz Poza (Don Karlos), Hamlet (Hamlet), Edgar (Kralj Lir), Bora (Razvojni put Bore Šnajdera), filmske uloge: Slavica, Priča o fabrici, Crveni cvet, Daleko je sunce, Kroz granje nebo, Vuk sa Prokletija i dr. Dobio nagradu na Sterijinom pozorju 1957. i 1967, Oktobarsku nagradu 1957. i 1966, Srebrnu Arenu u Puli 1968, I nagradu "Zlatni leopard" u Lokarnu 1970, Veliku nagradu 8. Bitefa 1974, Sedmojulsku nagradu 1979. godine i nagradu "Dobričin prsten" 1988. godine.
 
Branko Pleša, Učesnik i svedok - U razgovoru sa Likom Lukić Pleša govori o svojim pozorišnim ulogama, uglavnom odigranim na matičnoj sceni u Jugoslovenskom dramskom pozorištu; o filmskim ulogama i o tome kada je prestao da glumi, a posvetio se režiji i pedagoškom radu na Akademiji u Novom Sadu. Branko Pleša je presudno uticao na osavremenjivanje glume svojim specifičnim scenskim govorom i pokretom.

- Učesnik Branko Pleša, sagovornik Lika Lukić
- Producent Gradimir Dimitrijević, organizator Dragan Bulat, sekretarica režije Huseinka Budalica, ton Miodrag Jevtić, rasveta Dragan Tenjović, sinhronizacija Miodrag Ž. Vučković, kompozitor Zoran Simjanović, grafička obrada Bogdan Kršić, montaža Aristea Vuletin, kamera Miloš Mitrović, reditelj Nenad Momčilović, urednik Lika Lukić
- Premijerno emitovano 28.10.1989, Redakcija programa za kulture; repriza u "Trezoru" 05. i 24.04.2002. i 04.03.2016.