Enciklopedija za radoznale

Kameni spomenici u Porodinu

Nekoliko kilometara od Žabara, na velikoj livadi iznad sela Porodin, smešteno je tajanstveno i gotovo neistraženo srednjovekovno groblje sa monumentalnim pločama koje su ukrašene arhaičnim simbolima. Stručnjaci smatraju da najstariji spomenici potiču iz XIV veka.

Temska

Petnaestak kilometara severozapadno od Pirota nalazi se selo Temska, drugo po veličini u pirotskom kraju. Smešteno je u podnožju Stare planine, okruženo sa više bregova i brežuljaka, dok je sa južne strane ravna i obradiva površina Golemo polje. U okolini Temske postoje tragovi naselja iz rimskog doba, kao i srednjovekovna tvrđava i Manastir Svetog Đorđa iz XIV veka, u narodu poznatiji kao Temački manastir. Selo se sastoji od više mahala sa izuzetno starim kućama. Naziv je dobilo po srednjovekovnom gradu koji je tu postojao.

Brankovina

Nedaleko od Valjeva, kraj puta za Šabac, smeštena je Brankovina, jedinstvena prostorna, kulturna i istorijska celina. Samo naselje se ubraja među najstarija u valjevskom kraja. U srpsku istoriju ulazi tokom XVIII veka, vojevanjem kneza Alekse Nenadovića u austro-turskom ratu. Posle njegovog pogubljenja, 1804. godine, vojskom u ovom kraju komandovao je vojvoda Jakov Nenadović, a diplomatiju ustanika vodio je Prota Mateja. Oni i svi Nenadovići, do književnika i putopisca Čika Ljube, počivaju uz brankovinsku crkvu. U drugom delu senovite porte je humka Desanke Maksimović, koja je ovde sricala prva slova.

Bela Palanka

Bela Palanka je podignuta na temeljima antičke Remezijane, jednog od najstarijih mesta na Balkanu. Prema čuvenom istoričaru Konstantinu Jirečeku, naselje su osnovali Kelti oko 280. g. p. n. e., ali ima hipoteza da su to uradili pre njih Tribali 292. g., pa čak i 335. g. Keltolozi smatraju da je ime dobila po keltskom plemenu Remima (Remoi, Remi), a trakolozi osnivanje grada pripisuje tračkom etnosu, a ime grada izvode od tračkog ličnog imena Remesis, Romesis. U samom gradu ima više atraktivnih arheoloških spomenika.

Snimatelj: Periša Đinđić

Stručni saradnik: Milutin Dedić

Autor: Miodrag Zupanc