Trezor

Reč istoričara - Predmet rada Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, koji je osnovan januara 1969, je izučavanje istorije 20. veka, istorije Srbije, istorije Jugoslavije od njenog nastanka do sadašnjih dana, njenog unutrašnjeg razvoja i spoljnopolitičkog položaja, kao i izučavanje metodologije naučnog i stručnog rada u istoriografiji. Posebnu pažnju posvećuje saradnji sa tematski srodnim institucijama u zemlji i inostranstvu. Prof. dr Pavlović je na funkciji direktora ove naučno-istraživačke institucije od 2004. godine; školovao se se u Lebanu, Prištini i Beogradu, a doktorirao je 1995. na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Oblasti naučnog interesovanja su: Politička istorija Jugoslavije; Istorija Srbije i Jugoslavije posle 1945; Kosovo i Metohija u Srbiji i Jugoslaviji; Socijalna istorija. Autor je velikog broja naučnih članaka i monografija među kojina su  Programi političkih stranaka u Jugoslaviji 1945, Srbi na kraju Drugog svetskog rata, Srbija u nacionalnoj politici KPJ na kraju rata, Dokumenta CIA o Jugoslaviji 1948-1983; Savezničko bombardovanje Leskovca 6. septembra 1944, Kosovo. Prošlost-Pamćenje-Stvarnost" (koautor sa P. Markovićem).

U uvodnoj reči za emisije o savezničkom bombardovanju 1944. godine i o emisijama koje se ove nedelje repriziraju u "Trezoru", prof. dr Momčilo Pavlović podseća da je ova tema bila dugo potiskivana i nedovoljno istražena, jer se na nju gledalo kao na deo ceolokupne ratne pobede. U savezničkim bombardovanjima pred kraj Drugog svetskog rata najviše su stradali gradovi i regije južnog Balkana. Naši gradovi su stradali i kao primarni ali i kao sekundarni ciljevi kada su dejstvovanja po drugim ciljevima na Balkanu bila nemoguća. Profesor za "Trezor" govori i pokazuje  dokumenta iz Nacionalnog arhiva u Vašingtonu, koji veoma detaljno govore o savezničkom bombardovanju naše zemlje. Tu se nalaze dokumenti sa sastanaka, naredbe, fotografije, izveštaji o izvršenim zadacima. Prof. Pavlović upravo  radi na knjizi gde će sva ova  dokument objaviti i analizirati. 

** Učesnici: Momčilo Pavlović, sagovornik Bojana Andrić

** Tehn. vođstvo Miša Baćević, snimatelj zvuka Nebojša Stojanović, vođa ekipe rasvete Miodrag Stojanović, dizajner svetla Dobrivoje Marković; kamermani Boško Janković, Siniša Svijić, Marko Bulat; video mikser Mira Zagorac, scenograf Nataša Bogdanović, organizator  Gordana Grdanović, reditelj Predrag Sinđelić, montažer Dragiša Đokić, urednik Bojana Andrić   

** Snimano 29. marta 2013 u Studiju III, premijerno emitovanje; Redakcija za istoriografiju

leskovački 6. septembar 1944, ljudi govore, prvi deo - Povodom 50-godišnjice savezničkog bombardovanja snimljeno je nekoliko emisija o gradovima koji su najviše stradali. U bombardovanju 6. septembra 1944, Leskovac je sravnjen sa zemljom. Grad je bombardovala saveznička alijansa u koordinaciji sa Narodno-oslobodilačkim pokretom. Hroničari te tragedije procenjuju da je poginulo oko dve hiljade ljudi. Komunisti su u brojnim knjigama o partizanskim podvizima ovu tragediju uglavnom ignorisali, ili je pominjali sa po nekoliko rečenica. Međutim, mlađi istoričari Momčilo Pavlović i Veroljub Trajković navode da je grad bombardovan uz znanje i odobrenje vrha Komunističke partije Jugoslavije. Navode da je tadašnji visoki funkcioner KPJ i komandant Glavnog vojnog štaba Srbije Koča Popović bombardovanje Leskovca posmatrao sa brda u selu Đinđuša kod Bojnika i to u društvu sa predstavnikom britanske misije Ficrojem Meklejnom. Operacija se zvala "Retwik" ("Nedelja pacova"). Cilj je bio sprečavanje povlačenja Nemaca iz Grčke, tako je stradao Leskovac na koji je palo 69 tona "tepih bombi" iz 24 američka avio-bombardera "libertas" i 28 pratećih "lovaca". U ruševinama je, ostao ceo grad uništeno je 84 najlepših i najvećih objekta i zauvek je nestao arhitektonski izgled Leskovca na razmeđi zanatskog i industrijskog grada. O ovim tragičnim danima svedoče preživeli Leskovčani, kao i istoričari koji navode da je u gradu bilo oko 500 Nemaca i da je Leskovac bio "nebranjen grad".

** Učesnici: istoričar Momčilo Pavlović; istoričar Veroljub Trajković, direktor Narodnog muzeja u Leskovcu; istoričar Mira Ninošević, kustos u Narodnom muzeju u Leskovcu; Rastimir Vučković, Nadežda Diskić, Bora Cvetanović, Blagoje Dimitrijević, Branislav Mladenović

** Scenaristi Nedeljko Ješić, Srđan Zamolo; producent Aleksandar Janković, organizator Miroslav Simonović, snimatelj zvuka Šero Lero, muzički saradnik Katarina Čurćin, sinhronizacija Radoslav Bojković, snimatelj Miodrag Pavlović, asistent snimatelja Branko Drljača, montažer Vesna Dujmović, reditelj Srađan Zamolo, urednik Nedeljko Ješić

** Premijerno emitovano 20.12.1994, Redakcija opšteobrazovnog programa, urednik Petar Savković