Svedoci vekova-Nova i Stara Pavlica

Taj kulturno-istorijski spomenik nalazi se u selu Pavlici, na obroncima Kopaonika, nedaleko od Raške. U blizini Nove Pavlice je i crkva Stara Pavlica, sagrađena na steni, iznad reke Ibra. Obe bogomolje imaju burnu istoriju, ali o Novoj Pavlici znatno više znamo.

„...Do tridesetog juna 1860. godine, kada sam sa leve obale Ibra ugledao Pavlicu, nisam ni znao da ona postoji. Utoliko sam više bio iznenađen kad sam se našao pred jednim spomenikom, verovatno iz trinaestog veka, koji zbog čistote stila, svojih harmoničnih proporcija i valjane tehnike u izvođenju, zaslužuje izuzetnu pažnju..." - zabeležio je Feliks Kanic, naučnik i putopisac, jedan od malog broja stranaca koji su krstarili Srbijom i o njoj pisali.

Stara Pavlica nekada je bila muški manastir i pominje se već 1363. godine u vezi sa čelnikom cara Dušana, Musom, koji je u to vreme došao u brvenički kraj, bogat rudnicima, sa razvijenom trgovinom.

Sinovi Musini, Stefan i Lazar, sa majkom, sagradili su Novu Pavlicu. Najverovatnije su poginuli u Kosovskom boju. Uz ktitorski portret Stefana Musića nalazi se natpis koji kazuje o srodstvu zadužbinara sa knezom Lazarom, „velikim i samodržavnim gospodinom Srbije i Podunavlja".

Freske u Novoj Pavlici prilično su kasno otkrivene i očišćene. Znatan deo je uništen. U nekim delovima hrama ostali su samo delovi. Freske su naslikane na prelomu dva stila i istoričari umetnosti ocenjuju da su, i pored toga, značajno umetničko delo.

Drugi ktitor Nove Pavlice, prema istorijskim podacima, bio je Mihailo Anđelović, vlastelin, veliki vojvoda, veoma poštovan na dvoru Đurđa Brankovića. Njegov brat je dopao turskog ropstva i dobio ime Mahmud. Izrazito rano je prešao u islam. U Turskoj carevini Mahmud Anđelović postao je veliki vezir kod sultana Mehmeda Osvajača. Pisao je poeziju. Učestvovao je u pohodu na Smederevo a imao je zapaženu ulogu kao rumelijski beglerbeg u napadu na Carigrad. Skonačao je život u surovoj turskoj tamnici u Jedi kuli. Brat mu Mihailo obnovio je Novu Pavlicu uz pomoć raškog mitropolita Joanikija i možda uz podršku brata Mahmuda.

Nova i Stara Pavlica su značajni kulturno-istorijski spomenici.

Urednik i scenarist Petar Savković, reditelj Radoslav Moskovlić