Enciklopedija za radoznale

Sveti Ilija

Na kraju sela Bresnica, nedaleko od Bosilegrada, nalazi se manastir Svetog Proroka Ilije koji potiče iz XVI veka. Građen je u vizantinskom stilu da spoljnim tremom i zidom ukrašenim freskama sa motivima iz života Proroka. Tik uz manastir nalazi se izuzetno lepo i očuvano zdanje konaka. Manastir nema bratstvo ali je omiljeno mesto okupljanja meštana iz sela i okoline. U vreme letnjih praznika ovde je izuzetno živo o čemu svedoči velika sobrašica za gošćenje.

Kamena Gostuša

Gostuša je selo na Staroj Planini, tridesetak kilometara udaljeno od Pirota. Nalazi se na obalama Zavojskog jezera, na nekadašnjem rimskom putu. Odlikuje ga arhaična arhitektura i očuvanost starih običaja i kulture. Do izgradnje Belskog mosta, kojim je premošćeno jezero, ovaj kraj je bio teško dostupan. O Gostuši, kao autentičnom selu koje najvernije oslikava život staroplaniskog stanovništva u prošlom veku, snimljeni su mnogobrojni filmovi i napisani tekstovi koji su ušli u anale etnografije.

Bresnica

Kuća Jocića u Radićevcu

Radićevac se nalazi u podnožju Stare planine, nedaleko od Knjaževca. Selo je skoro zapustelo o čemu svedoči dosta zapuštenih kuća i imanja. Neka od zdanja su pravi biser narodne arhitekture. Ekipa Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, obišla je selo i označilo nekoliko kuća koje treba po svaku cenu sačuvati i zaštiti od propadanja.

Kladovska tvrđava

Tvrđava Fetislam - nalazi se na Dunavu, zapadno od savremenog naselja u Kladovu. Zanimljivo je da naziv tvrđave Fetislam znači "Kapija mira". Turci su podigli mali grad početkom 16. veka, a u 18. i 19. veku gradili su veliki grad.

Mali grad, najpre je izgrađen radi okupljanja vojske za napad i osvajanje grada. Za godinu izgradnje Malog grada se uzima 1524. godina, s obzirom na to da se u ugarskim izvorima govori o izgradnji utvrđenja preko puta severina. Na osnovu sačuvanih ostataka, može se zaključiti da je imao sve odlike artiljerijske baze.

Veliki grad, kao celinu Fetislamskog utvrđenja Turci su kasnije izgradili u vremenu kad je Turska, iscrpljena dugotrajnim ratovima, bila prinuđena da posveti pažnju odbrani ranije osvojenih teritorija.Iznad kapija koje su vodile u utvrđenje bile su postavljene mermerne ploče s natpisima, koje su veličale sultana Mahmuda Drugog. Tvrđava je detaljno istražena i konzervirana.

Snimatelj: Periša Đinđić

Autor: Miodrag Zupanc