Manastir na Limu

Manastir Kumanica nalazi se između Prijepolja i Bijelog Polja, u selu Vrbnici, u dolini reke Lima, uz železničku prugu.

Prvo pisano pominjanje manastira vezuje se za 1514. godinu. U ruševinama su sačuvani delovi ploča koji potiču iz razdoblja od kraja XIII do sredine XV veka, ali je prostor na severnoj strani manastira uništen pri gradnji železnice, pa je pouzdanije datovanje prvobitne crkve onemogućeno.

Pretpostavlja se da je zlatno doba života manastira bilo u drugoj polovini XVI i tokom XVII veka. Smatra se, takođe, da je manastir doživeo urušavanje i zapuštenje u drugoj polovini XVIII veka.

Aleksandar Deroko je 1926. godine zatekao manastirsku crkvu u ruševinama. Tada su izvršena prva snimanja i napravljen je crtež osnove crkve, a kasnije je (1933. godine) dopunio Đorđe Bošković. Obnovljen je i osvećen 12. novembra 2000. godine.

Đerdap

Đerdap - Gvozdena kapija Dunava, počinje kod srednjovekovne tvrđave Golubac, na srpskoj i stene Babakaj, na rumunskoj strani. Nizvodno, uporedo sa klisurom, u dužini od oko sto kilometara i površinom od 65.000 hektara uz Dunav, prostire se i Nacionalni park "Đerdap".

U Đerdapu su tri klisure - Golubačka, Gospođin vir i Sipska, dva kanjona - Veliki i Mali kazan, i tri kotline: Ljupkovska, Donjomilanovačka i Oršavska. Gotovo na svakom kilometru kroz Đerdap nalazi se poneka znamenitost.

U Kazanu su gromade i masivi Veliki i Mali Štrbac, s liticama od 800 metara, koje se vertikalno spuštaju u reku. Na izlazu iz Malog kazana je uvala Hajdučka vodenica, a ispod Golog brda nalazi se znamenita Trajanova tabla.

Znamenitosti Zabrege

Selo Zabrega nalazi se 18 kilometara od Paraćina, u kanjonu reke Crnice, idući putem prema Popovcu. U srednjem veku, čitav okoliš sela Zabrega, nazivao se i Mala Sveta Gora, zbog velikog broja manastira čiji se ostaci još mogu videti.

Dolaskom cara Dušana na vlast, 1332. godine, ta teritorija Petruske oblasti postaje granična oblast Dušanovog carstva. U neposrednoj blizini sela nalaze se manastiri Namasija, Sveti Jovan Glavosek, crkva Petrusa, crkva Sveta Petka, crkva svetog Đorđa, Blage Marije, nekoliko pećina isposnica i ruševine grada Petrusa.

Prema narodnoj legendi, selo je dobilo ime još u doba Turaka, kada su Turci, u ataru sela Buljana, opkolili hajduke. Neke su u borbi pobili, a sedmoricu zarobili. Zarobljene hajduke, okovane u lance, odveli su iza brega i tu ih pogubili. Ostadoše pogubljeni hajduci iza brega, zaboraviše se njihova imena, ali osta mesto iza brega - Zabrega.

Snimatelj Periša Đinđić, urednik i reditelj Miodrag Zupanc.