Enciklopedija za radoznale

Rimski most na Dunavu

Trajanov most je nekadašnja monumentalna građevina na Dunavu, u blizini današnjeg Kladova. Spajao je Gornju Meziju i Dakiju. Most je izgrađen po naredbi rimskog cara Marka Ulpije Nerva Trajana. Svečano je otvoren 105. godine, tokom Drugog pohoda rimskog cara Trajana na Dačane. Dužina mosta je bila 1.097,5 metara i oko 1.000 godina je važio za najduži most ikada sagrađen u svetu. Građevinu je projektovao najveći arhitekta toga doba Apolodor iz Damaska. Arheološki ostaci Trajanovog mosta i rimskog naselja Pontes nalaze se u istočnom delu sela Kostol. Neško Dragišić, predsednik Turističke organizacije Kladova, s pravom tvrdi da je Trajanov most civilizacijska atrakcija i da zaslužuje više pažnje.

Lešje

Manastir Pokrova Presvete Bogorodice iznad sela Lešja, desetak kilometara jugoistočno od Paraćina, potiče iz srednjeg veka. Manastirska crkva sa osnovom trikonhosa, iz sredine XIV veka, predstavljala je najstariju građevinu tog tipa u Pomoravlju. Po rečima Aleksandra Srndakovića, arheologa, njeni temelji su otkriveni 1923. godine, na obroncima planine Baba, smešteni na omanjoj zaravni, zaštićenoj oštrim stenama sa istočne strane. Na njenim ruševinama je početkom XXI veka podignuta nova crkva.

Ruševine manastira Presvete Bogorodice proglašene su za spomenik kulture od velikog značaja. Iako su se našle pod zaštitom Republike Srbije, u sklopu zaštićene spomeničke celine Petruška oblast, samovoljom grupe monaha, spomenik je sravnjen sa zemljom i na tom mestu je podignut novi nerazumljiv hram koji po tipu podseća na ukrajinske i ruske drvene crkve.

Reka i kanjon Panjice

Od mnogih prirodnih čuda ariljskog kraja, izdvaja se kanjon reke Panjice, koji se prostire u dužini od 5 kilometara između sela Brekovo i Dobrače. Za sada je dostupan samo planinarima i odvažnijim izletnicima. Pored obilja zelenila, reka pravi atraktivne vodopade, slapove, bigrena korita i kaskade.

Atraktivno je i veliko izvorište u Vodenoj pećini koja je prohodna nekih stotinak metara, do velikog jezera. Brojne tajne tog prirodnog fenomena, ronioci i speleolozi tek treba da ispitaju. Za sada je samo pretpostavka da je vodena masa koja izlazi iz pećine, u stvari, ponornica nastala od više izvora koji poniru u zoni Kukutnice i Okruglice u Bjeluši.

U klisuri reke Panjice, Josif Pančić je otkrio endemsku vrstu biljke campanula secundiflora. Na istoj reci se vredi pomučiti i proći zaraslu stazu koja u selu Brekovu vodi do zaseoka Šuljići, gde Panjičin slap pravi Vodenu pećinu.

Urednik i reditelj Miodrag Zupanc, snimatelj Periša Đinđić.