Enciklopedija za radoznale

Hrast u Barlovu

Desetak kilometara od Kuršumlije, na obodu sela Barlova, nalazi se seosko kultno mesto sa starijim i mlađim hrastom koji se podupiru i ukrštaju. Kosaničani i Topličani takva stabla i mesta zovu Molitvište. Tu se okupljaju za seosku slavu, litijaše i goste na Krstonoše ili Trojice.

Manastir Sisojevac

Arheolog Aleksandar Srndaković govori o manastiru koji se nalazi nedaleko od Paraćina i Ćurpije, u mestu Sisevcu, na reci Crnici. Ktitor Sisojevca je monah Sisoje Sinait, kome je kneginja Milica dala zemlju u okolini tadašnjeg Paraćinova Brda. Po predanju, Sisoje Sinait je rođak kneza Lazara i njegov duhovnik. Manastir je bio metoh manastira Ravanice. Izgrađen je krajem XIV veka. Freske su nastale negde oko 1402, ali je samo mali deo očuvan i konzerviran.

Vrtibog

Na 1800 metara iznad Zavojskog jezera i sela Gostuše, nalazi se Vrtibog, jedan od najlepših predela pirotske Stare Planine. Vrtibog je brdoviti venac savata ili idealnih pašnjaka na kojima su se nekada napasala nepregledna stada ovaca. To je prava postojbina čuvenog pirotskog jagnjeta. Tu je izgrađena najstarija mlekara u kraju i mnoge kamene kolibe u kojima su se za nevremena sklanjali stočari. Danas je skoro ceo Vrtibog bez žive duše. Aleksandar Tošić sa grupom prijatelja osnovao je Društvo za očuvanje Vrtiboga, čiji je cilj ekološke i turističke ambicije.

Ariljska crkva

Dr Momo Plazinić, predsedavajući skupštine opštine Arilje, priča o značaju drevne crkve svetog Ahilija i njenom posebnom značenju i uticaju na Ariljce. Godine 1219, Sava Nemanjić je ariljski manastir proglasio za sedište moravičke episkopije, koja se prostirala na teritoriji ariljskog, užičkog, valjevskog i čačanskog kraja. Prva katedrala moravičkih episkopa uništena je u XIII veku, posle čega je kralj Stefan Dragutin preduzeo građenje nove katedrale na istom mestu.

Najpre je bila katedrala moravičke episkopije, a zatim i mitropolita. Ovde su u XI veku pronašli utočište izbegli stanovnici iz Tesalije, koji su mošti svog sveca, svetog Ahilija, položili u postojeći hrišćanski hram, tako da je i crkva posvećena episkopu Ahiliju iz Larise.

Urednik i reditelj Miodrag Zupanc, snimatelj Periša Đinđić.