Trezor

Borba za opstanak - Redakcija za istoriografiju svake godine obeležava 27. oktobar, Svetski dan audio-vizuelne baštine na drugačiji način, a snimke sa tih događaja, široki auditorijum gleda kasnije u "Trezoru". Budući da se još 1880. prvi put u Srbiji spominje pojam televizija, u tekstu "Gledanje po žici" majora Jovana Vlahovića, prva naša izložba 2009, sadržavala je mnogobrojne koaksijalne i drugi žice i kablova povezane konektorima koji su tokom proteklog veka služili Televiziji Beograd za prenos audio-vizuelnog elektromagnetnog zapisa. Instalacija po nazivom "žica kucavica" pokazivala je komplikovan put rada naše televizije šezdesetih prošlog veka: od snimanja filmskom kamerom, preko filmske laboratorije, filmske montaže do telekina i prenosa filmskog zapisa u televizijski koji zatim od magnetoskopa preko predajnika dolazi do prijemnika. Poseta je bila neočekivano velika, a naši su snimatelji, inženjeri i tehničari sa mnogo emocija ceo dan odgovarali na pitanja posetilaca.

Naredne godine Redakcija je organizovala stučno vođenje kroz Laboratoriju za reparaciju filmske trake, procesa koji prethodi digitalizaciji. Gosti su bili predstavnici Ministarstva kulture, Narodne biblioteke, Muzeja istorije Jugoslavije, Beograda, "Zastava filma", a iz štampanih medija novinari "Vremena" i Novosti". Domaćini su pokazali razne vrste filmskih traka, one zaražene "sirćetnim sindromom", primere izlečenih i neizlečivih filmova, a na štampanim grafikonima predstavijeni su dotadašnji rezultati revitalizacije filmskih storija i emisija.

Predstavnike Arhiva Jugoslavije, Srbije, Beograda, Narodne biblioteke, Instituta za savremenu istoriju, novinare "Nina" i "Politike", vodili smo 2011. kroz lagume Radio Beograda i upoznali ih sa artefaktima od postanka 1924. godine. Posetioci su bili u Katalogu, Fonoteci, Tonskom arhivu i Studio 19 u kojem se vrši obrada arhivskih snimaka i digitalizacija - a sve se završilo pitanjima, komentarima i utiscima posetilaca.

27. oktobra 2012. pozvali smo zainteresovanu javnost, poslenike televizije, veterane i zaposlene u RTS, studente i profesore, pisce, snimatelje, glumce i reditelje u tek ustanovljen Trezorov bioskop, gde smo prikazali TV program jedne dnevne sheme sa kraja šezdesetih. Sve su emisije ili snimljene filmskom tehnikom ili kineskopirane, a reparirane i revitalizovane u Centru za revitalizaciju arhiva RTS-a. Stotinak ljudi dugo se zadržalo i posle projekcije u razgovoru

Naredne, 2013. godine u sali Dečijeg kulturnog centra prikazan je kultni televizijski film "Leptirica" Đorđa Kadijevića. Film iz 1975. je revitalizovan, i sa delimičnom kolor i zvučnom korekcijom, digitalizovan i tako obnovljen prikazan publici uz prisustvo reditelja i glumaca.

Godine 2014, 27. oktobar obeležen je u Ateljeu 212, a stručna mišljenja o pokretnim slikama kao nacionalnom kulturnom dobru izneli su teoretičari medija i kulturolozi. Prikazane su dve arhivske "čestice", odnosno trominutni zapis iz Dnevnika od 20. januara 1970. o premijerama: "Rano jutro" u Ateljeu 212 i "Molim Partiju da me primi u svoje redove" u Domu omladine Beograda. Ono što se nedostaje kratkim dnevničkim zapisima, nadoknadila su svedočenja prisutnih učesnika: glumaca, grafičara i reditelja. Na kraju ovog dvočasovnog skupa, u razgovor se uključila ne manje stručna publika, univerzitetski profesori i novinari. Najviše su profitirali prisutni studenti, jer prava je retkost prisustvovati razmeni mišljenja ovolikog broj teoretičara i praktičara u trenutku kada iskoračujemo iz analogne u digitalnu eru. A i naš Programskih arhiv se obogatio podacima o arhivskim a/v zapisima, koji su do tada bili nepoznati.

Godine 2015, predstavili smo uređaje kojima se televizijski program snima i emituje, zato je i skup poslenika televizije zakazan u Muzejskom depou, koji je te godine obeležavao deset godina postojanja. Pozvani su članovi Kolegijuma generalnog direktora RTS-a, rukovodioci službi, Programski savet i Upravi odbor RTS-a, predstavnici srodnih institucija. Kroz stalnu postavku Zbirke televizijskih uređaja stručno vođenje je povereno, kao i do sada, našim kustosima, odnosno inženjerima i tehničarima. veteranima RTS-a. Oni su televizijske i radijske uređaje ranijih godina sačuvali, a i sada su aktivni kao kustosi, pomažu oko bolje zaštite uređaja, daju korisne lekcije i savete svakome ko zatraži.

Uoči Svetskog dana audio-vizuelne baštine, 2016. godine, čiji je slogan To je tvoja priča - pazi da se ne izgubi posetili smo Arhiv Srpske akademije nauka i umetnosti i njen Muzikološki institut i to ćete danas gledati u "Trezoru", a na sam praznični dan pozvali smo učenike Škole "Stefan Dečanski" da posete RTS, našu jedinstvenu Zbirku televizijskih uređaja, depoe gde se čuvaju na hiljade različitih nosača zvuka i slike, na kraju i naša tri studija u Proizvodno emisionom centru u Aberdarevoj.

Priredili Marijana Čuturilo, Milena Marković, Ljubomir Plavljanić, Bojana Andrić

Snimano od 2011-2016; premijerno emitovano u "Trezoru" 27.10.2016, reprizirano 22.11.2016, 24.09.2018; Redakcija za istoriografiju

Otisci nestalih svetova - Predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti, prof. dr Vladimir Kostić dočekao je ekipu "Trezora" sa novostima o osnivanju Audiovizuelnog arhiva sa centrom za digitalizaciju umetničke, istorijske i naučne baštine, koji se neće brinuti samo o svom arhivskom blagu, jer trka za vremenom koje preti celokupnom nacionalnom nasleđu mora se stručno i sistemski voditi na mnogo širem planu. Ovaj odgovoran posao vodiće akademik Aleksandar Kostić i dugogodišnji direktor Jugoslovenske kinoteke Radoslav Zelenović. U godini kada SANU obeležava 175 godina rada, civilizacijski poduhvat o spasavanju naše kulture, čini nam se, izbija na prvo mesto. "Trezor" je zatim posetio depo Arhiva SANU, ali već posle jednočasovnog snimanja, bilo je jasno da smo tek na početku saznavanja koliko vekovnih života ima u zatvorenim kutijama, bilo da je digitalizacijom već zaustavljeno njihovo nestajanje, bilo da tek čekaju u dugačkom redu za opstanak. Rastali smo se ubrzo sa ljubaznim domaćinima, istoričarima i arhivarima, kako bi oni mogli da se vrate obimnoj pripremi velike izložbe povodom jubileja SANU. Sledi dvominutna najava emisije snimane u Muzeološkom institutu SANU, koja će premijerno biti prikazana 30. novembra o. g. u ciklusu urednice Ane Milićević "Osma vrata".

Učesnici: Prof. dr Vladimir Kostić, predsednik SANU; istoričar Mile Stanić, zamenik upravnika Arhiva SANU; istoričari dr Ivana Spasović i ma Miroslav Jovanović; sagovornik Bojana Andrić

Snimatelj Bojan Marojević, snimatelj zvuka Vojislav Luković, mikroman Miljan Grubanović, rasvetljivač Zoran Pantić, saradnik-snimatelj Milena Jekić Šotra, organizator Gordana Grdanović, urednik istraživač Marijana Čuturilo, grafička obrada Milena Marković, montažer Ljubomir Plavljanić, autor Bojana Andrić

Snimano 18.10.2016, premijerno emitovano u "Trezoru" 27.10.2016, reprizirano 22.11.2016, 24.09.2018; Redakcija za istoriografiju