Enciklopedija za radoznale

Velimirovi dvori

Selo Ključ udaljeno je par kilometara od Mionice, u samom centru sela, na mestu, gde reka Lepenica pravi jednu veliku krivinu probijajući se kroz padine stenovitih brda, nalazi se arheološki lokalitet Velimirovi dvori koji je, 1979. godine, proglašen za spomenik kulture od velikog značaja za Republiku Srbiju. Prvi arheološki radovi na lokalitetu Velimirovi dvori, u Ključu, obavljeni su 1978. god. od strane Zavoda za zaštitu spomenika iz Kragujevca.

Grad Stalać

Ostaci srednjovekovnog stalaćkog grada, po glavnoj kuli koja dominira na brdu pored Južne Morave, zovu Kula Todora od Stalaća. Narodna pesma ovaj grad vezuje i za vojvodu Prijezdu. Grad je nastao u antičko doba (ima arheoloških nalaza i iz neolita), ali je u srednjem veku, u doba kneza Lazara, obnovljen-sazidan kao zaštita na ulazu u Zapadno-moravsku dolinu.

Pećina u Brežju

Šalitrena pećina, poznata u literaturi i kao Velika Ribnička pećina, smeštena je u klisuri reke Ribnice, u selu Brežje, oko šest kilometara udaljenom od Mionice. Otkrivena je tokom rekognosciranja doline reke Ribnice koje je, krajem sedamdesetih godina prošlog veka, obavila grupa mladih istraživača iz Valjeva.

Muzej Ponišavlja

Zgrada u kojoj je danas Muzej Ponišavlja je sagrađena 1848. kao vlasništvo uglednog i veštog pirotskog trgovca Hriste Jovanovića, bila je najraskošnije zdanje u Pirotu tog doba. Kuća prema rasporedu i detaljima ima sve odlike balkansko-orijentalnog stila. Muzej Ponišavlja u Pirotu poseduje bogate zbirke narodnih nošnji, pirotskih ćilima, grnčarije, nameštaja, kopije fresaka iz obližnjih srednjovekovnih manastira i drugih originalnih eksponata, sa oko 6500 izloženih originalnih nalaza.

Snimatelj: Periša Đinđić
Stručni saradnik: Milutin Dedić
Autor: Miodrag Zupanc