Enciklopedija za radoznale

Skeledžija

Na Moravi, kod sela Bela voda, voljom meštana, opstaje gotovo napuštena skela. Stari skeledžija nema više snage i volje da je održava, a naslednici nisu zainteresovani. Skela, putnici i skeledžija su puni priča iz nekih prošlih vremena.

Sv. Trojica u Izvoru

Crkva Sv. Trojice u selu Izvor sagrađena je 1834. godine kada je selo Izvor bilo kulturno administrativni i verski centar. Ikonostas i druge ikone radio je čuveni zoograf Dimitrije Hristov. Ikonopisana je i priprata, gde se nalazi jedinstvena ikona sv. Arhangela Mihaila.

U crkvenoj porti nalazila se prva škola u krajištu koja je izgrađena od drveta. Detaljno istraživanje crkvene umetnosti radili su profesor Makuljević i Irena Zarić sa saradnicima. Crkva je pod zaštitom države.

Ćelija u Vrtovcu

Meštani Vrtovca, staroplaninskog sela u opštini Knjaževac, vekovima čuvaju prastari običaj proslave Đurđevdana sa obrednim klanjem jagnjeta pred zavetnim krstom. Taj čin kolektivne žrtve predstavlja paganske elemente koji su u tom kraju uključeni u hrišćanski običaj. Žitelji Vrtovca okupljaju se na Đurđevdan nedaleko od sela, na mestu zvanom Kalavat gde se nalazi Ćelija, seoska kapelica posvećena Svetom Đorđu.

Snimatelj: Periša Đinđić
Stručni saradnik: Milutin Dedić
Autor: Miodrag Zupanc