Enciklopedija za radoznale: Struganik i druge priče

U obnovljenoj okućnici Mišića u kojoj se rodio i proveo detinjstvo proslavljeni vojvoda dominira prostrana zadružna zgrada za stanovanje koja pripada klasičnoj dinarskoj polubrvnari, okružena svim potrebnim ekonomskim zgradama.

Crkva na vrhu

Na putu Arilje - Ivanjica, na vrhu brda Gradine, visine 670 metara, smeštena je mala crkva pokrivena šindrom posvećena Svetom Iliji. Feliks Kanic je zabeležio da je podignuta na ruševinama rimske stražarske kule. Crkvicu su Turci u više navrata spaljivali ali ju je narod iznova obnavljao. Obnovljena je 1811. godine i u njoj se tri puta godišnje održava služba Božija.

Petruška oblast

Petruška oblast je spomenička celina koja obuhvata srednjovekovne spomenike iz druge polovine 14. i prve polovine 15. veka, nastale zapadno od Paraćina, oko reka Crnice i Grze. Na tom prostoru se nalazila pogranična župa srednjovekovne Srbije, koju je car Dušan dodelio na upravu županu Vukoslavu i njegovim sinovima Crepu i Držmanu. Od tog doba se za nju javlja ime Pustoš Petrus, prema njenom središtu, tvrđavi Petrus smeštenoj na uzvišenju iznad Crnice, kod današnjeg sela Zabrege.

Sveta Petka Izvorska

Manastir Sveta Petka Izvorska nalazi se nedaleko od Paraćina, na reci Grzi, pored magistralnog puta Paraćin-Zaječar, u selu Izvor. Njeno postojanje se vezuje, po jednoj teoriji, za kralja Milutina a po drugoj za sestrića cara Lazara Stevana Musića. Ova druga teorija može se smatrati verodostojnom ako se zna da Musići vode poreklo iz Izvora i da i danas u tom selu ima direktnih potomaka te loze, čija je krsna slava Sveta Petka Paraskeva.

Snimatelj: Periša Đinđić

Stručni saradnik: Milutin Dedić

Autor: Miodrag Zupanc