Enciklopedija za radoznale

Sobrašice ili trpezari su rodovske trpeze postavljene u porti crkve. 

Grliški manastir

Manastir se nalazi u blizini sela Grlišta, 14 km udaljenom od Zaječara, na obali Grliškog jezera. Manastir je posvećen apostolima Sv. Petru i Pavlu. Prema raspoloživim podacima, nastao je u starijem periodu srednjeg veka. Natpis iznad ulaza u manastir govori da je manastir 1804. godine dozidao i na njemu prepravke izvršio pop Radosav Živković, jedan od prvih ustanika u ovom kraju. Ovaj manastir, kao i mnogi drugi manastiri u Srbiji tog vremena, bio je središte ustanka u Crnoj Reci.

Sobrašice

Služile su prilikom crkvenih praznika za obedovanje, okupljanje srodnika i njihovih prijatelja.

U porti crkve u Brankovini, sačuvano je nekoliko ovih neobičnih građevina. Sobrašice su građene od tesanih greda temeljača koje su postavljene na veće kamenove na uglovima i spojevima. Strane su građene u bondručnom skeletnom sistemu sa stubovima i kosnicima, a krov je na 2 ili 4 vode, pokriven ćeramidom. Neke imaju ugradne stolove i klupe, koje su kod nekih sobrašica u čelu sofre posebno obrađene za starešinu zadruge.

Jarmovac

Nadomak Priboja, sa desne strane Lima, na mestu gde he Jarmovački potok usekao svoje korito u plodnu ravnicu Kaluđerskog polja nalazi se jedan on najzanimljivijih arheoloških lokaliteta u našoj zemlji. Inicijator i nosilac  istraživanja, direktor Zavičajnog muzeja Savo Derikonjić, smatra da je na ovom mestu pronađen jedan od četiri najstarija rudnika bakra na Balkanu, odnosno devet u Evropi

Kula u Valjevu

Kulu Nenadovića, simbol grada Valjeva, podigao je Jakov Nenadović uz pomoć sina Jevrema u proleće 1813. godine, pored puta za Šabac, na samoj ivici brda Kličevac. Kao graditeljski materijal, korišćen je kamen porušene Vitkovića kule, koja se nekada nalazila kod ušća reke Gradac u Kolubaru. Ova kula je u potpunosti rekonstruisana i zaštićena, a od 20. marta 2012. godine i otvorena za posetioce. U Kuli je postavljena stalna muzejska izložba koja na najbolji način asocira na značaj i istorijat ovog simbola grada Valjeva.

Zdanje opštine Vršac

U centru Vršca dominira visoko zdanje nekadašnjeg Gradskog magistrata u kojoj se danas nalazi Skupština opštine Vršac. To je kompleks koji se sastoji od tri zgrade građene u tri veka. Njen najstariji deo je zgrada na uglu Dvorske i Dositejeve sa dva trga, građena je u prvoj polovini 18. veka, a otkupljena je za potrebe Vršačke municipije. Klasicističkog je stila i ističe se veoma skladnim linijama, a posebno je krasi istureni deo - erker na samom uglu, kao i ukrasi oko prozora na spratu.

Jovan Glavosek Petruski

Čim prodje selo Zabregu kod Paraćina, Crnica ponovo ulazi u kanjon. Na levoj rečnoj obali se nalaze ostaci  hrama posvećenog svetom Jovanu Glavoseku. Podaci o ovoj Crkvi su vrlo oskudni i poznato je samo da je obnovljena 1520. godine. Radovi na iskopavanju manastira Svetog Jovana Glavoseka počeli su još sedamdesetih godina prošlog veka, kada je otkopana i konzervirana crkva. Da se radovi nastave, angažovali su se sami Zabrežani . Oni su uz pomoć opštine sklopili ugovor sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture i uplatili im sredstva.

Snimatelj: Periša Đinđić

Urednik i autor: Miodrag Zupanc