Enciklopedija za radoznale

Pantelinica

Jedna od mnogobrojnih crkvina u blizini sela Pope, u Starom Rasu, godinama čeka obnovu. Zidine hrama su prilično dobro očuvane, mesto je ritualno, veoma posećeno, pogotovu na praznik Sv. Panteleona.

Krečana

U opštoj krizi i nemaštini, u manje razvijenim krajevima Srbije, vaskrsavaju neki zaboravljeni zanati i veštine. Pored ćumurdžija, šindraša, u zapadnoj i južnoj Srbiji, po obodima većih planina, sve je više ljudi koji se bave proizvodnjom kreča.

Kraku lu Jordan

Nalazi se na ušću reke Brodice u Pek, kod Kučeva. Predstavlja najpotpunije istraženi metalurški centar u istočnoj Srbiji. Lociran je na jednom brežuljku, na njegovoj južnoj padini, gde je pod nagibom postavljen metalurški pogon sa unutrašnjim rasporedom, a namena mu je bila prerada rude bakra i gvožđa. Centar je precizno datovan u kraj III veka na osnovu pronađenog Dioklecijanovog novčića. Ovaj metalurški kompleks razoren je u velikom požaru krajem IV veka. Arheološka iskopavanja započeta su 1971. i uz manje prekide trajala su do 1987.

Vršačka kula

Vršački zamak (Vršačka kula) je tvrđava iz XV veka čiji se ostaci uzdižu na Vršačkom bregu iznad grada, od koje je najočuvanija Donžon kula. Pretpostavlja se da je celu utvrdu podigao Đurađ Smederevac posle pada Smedereva i cele Despotovine 1439. godine zbog zaštite svojih poseda na prostoru današnje Vojvodine, a u prilog toj tezi ide i arhitektonska sličnost između Vršačke kule i Smederevskog grada odnosno utvrđenja manastrira Manasije. Po nekim tezama na tom prostoru je postojalo utvrđenje i pre tog vremena, koje se u pisanim izvorima javlja pod imenom Erd Šomljo.

Manastir Divljana

Smatra se da je manastir postojao još u ranohrišćanskom periodu. Naziv Divljana potiče od latinske reči Divus što znači Bog. Manastirsko bratstvo je postojalo još u 4 veku i osnovao ga je Sveti Nikita episkop Remzijanski. Crkva je posvećena Svetom Dimitriju, što potvrđuje i povelja cara Vasilija II iz 1019. godine. Braća Mrnjavčevići obnavljaju manastir, ali ponovo biva rušen i obnavljan. Današnji izgled crkva dobija 1908. godine. Manastir se nalazi u podnožju jugoistočnog dela Suve planine, podno Divne Gorice čije se šumovite padine spuštaju do manastirskih livada na 450 m nadmorske visine, odakle se pruža jedinstven pogled na Svrljiške planine. Nalazi se 6 km od Bele Palanke.

Snimatelj: Periša Đinđić
Urednik i autor: Miodrag Zupanc