Enciklopedija za radoznale

Jevrejska groblja

Beograd ima dva jevrejska groblja - staro askenasko i novo sefardsko, a oba su bogata vrednim umetničkim svedočanstvima.

Sefardsko groblje je vidno označeno, nalazi se u Ruzveltovoj ulici, ono datira iz 1888. godine. Preko puta ovog groblja, u istoj ulici, nalazi se, neobeleženo, starije Aškenasko groblje koje je u stvari deo beogradskog Novog groblja, a odvojeno je od njega zidom.

Petrovdan u Malom Izvoru

U selima istočne Srbije, osim kulta obrednog drveća - zapisa, na obodima sela i posebnim mestima, postavljaju se drveni i kameni krstovi posvećeni određenom svetitelju ili prazniku. Imaju sličnu ulogu kao i zapisi, oko njih obilaze litije i na seoske praznike ovde se okuplja narod. Ovi spomenici su različitog izgleda i majstorske izrade, među njima izuzetno dobrih i vrednih umetničkih dela.

Saborna u Vršcu

Današnja Saborna Crkva Svetog Nikole, ili Nikolajevska crkva, kako je najčešće zovu, sagrađena je na temeljima crkve posvećene istom svecu, a završena je 1785. godine, što je čini znatno starijom od beogradske, koja je delimično preuzela njen arhitekturalni stil. Ikone i ikonostas, oslikao je Pavel Đurković, jedna od naših prvih akademskih slikara.

Sveta Janja Rutoška

Obnovljeni manastir Svete Janje, uzdiže se na ostacima stare crkve ispod Janjine stene na levoj obali Uvca, u blizini Nove Varoši, koju suotkopali 1993. godine stručnjaci Narodnog muzeja iz Užica. Među ruševinama je pronađena časna trpeza sastavljena iz tri elementa od mermera, delovi čiraka i polijeleja, fragmenti keramičkih posuda, dok su na zidovima u donjim zonama otkriveni ostaci fresaka.

Za Svetu Janju se veruje da je bila jedna od tri sestre Svetog Save. U epskim pesmama o zadužbinama Nemanjića pominje se „Crkva Janja u Vlahu Starome", a legende kazuju o čak devet lokacija u ovom delu Srbije, na kojima je navodno podignuta bogomolja, posvećena ovoj svetiteljki, zaštitnici stočara i hajduka.

Snimatelj: Periša Đinđić

Urednik i reditelj: Miodrag Zupanc