Novi mađarski Zakon o crkvama i verskim zajednicama

Kritičari novog mađarskog Zakona o crkvama i verskim zajednicama, koji je sa liste istorijskih izbrisao većinu verskih zajednica, odmah su uputili otvoreno pismo Evropskoj Uniji i Evropskom savetu.

Dosadašnji, veoma liberalni Zakon o crkvama i verskim zajednicama u Mađarskoj (koji je, doduše, omogućavao i zloupotrebe), imao je čak 344 registrovane grupe - što sigurno ne odgovara verskom stanju u zemlji. Analitičari smatraju da ni trećina registrovanih zajednica ne bi izdržala proveru.

Novi zakon, međutim, registruje svega četrnaest istorijskih zajednica. Među njima nije islamska, niti adventistička ili metodistička. Adventista u Mađarskoj ima preko pet hiljada, okupljaju se u 110 bogomolja, imaju teološku školu, zdravstveni centar, gerontološki kolegijum... Slično imaju i metodisti. Obe ove male crkve u Mađarskoj su, uz to, prisutne više od jednog veka.

„Privilegovane" verske zajednice čine - katolici, reformati, luterani, pet pravoslavnih jurisdikcija, baptisti, unitaristi, pentekostalna zajednica vere i Jevreji. Sve one, prema mišljenju zakonodavca, imaju manje ili više značajan uticaj na istoriju i kulturu Mađarske.

Postavlja se pitanje šta će biti sa onim verskim zajednicama koje nisu dobile status istorijske.

One mogu da zatraže da budu priznate, ali će prethodno morati da ispune mnogo uslova, nimalo lakih. Jedan od njih je da u državi egzistiraju više od dve decenije, da su se uvek ponašale u skladu sa mađarskim Ustavom, kao i da imaju bar hiljadu članova, osnivački akt, statut i „program vere". Ipak, ono što posebno skreće pažnju i pada u oči je da će o zahtevima za priznanje isključivo odlučivati parlament. Ko ne prođe parlament, biće samo neka vrsta udruženja građana. Suština je u tome da samo „istorijske" verske zajednice imaju pravo na organizovanje verske nastave u državnim školama, zatim pravo na poreske olakšice, primanje subvencija i sl.

Procena većine analitičara je da je novi Zakon o crkvama i verskim zajednicama u osnovi korektan, ali da su neke njegove odredbe krajnje problematične jer se njima u ovoj oblasti zemlja vraća na politiku s kraja 19. veka.

Svi pravoslavci u Mađarskoj su podeljeni na pet jurisdikcija, koje su dobile registraciju. Vrlo zanimljiv podatak inače je, da danas četrdeset četiri odsto stanovnika Mađarske ističe da veruje u jednog Boga, devetnaest odsto njih veruje da postoji „neki duh i stvoritelj", dok isti postotak populacije spada u „neverujuće". Do pre samo jedne decenije milion i po građana nije bilo u stanju da navede veru kojoj pripadaju, a još milion ih nije želelo da odgovori. Zbog toga se crkve u Mađarskoj i dalje i te kako pribojavaju predstojećeg oktobarskog popisa stanovništva. One ovih dana pozivaju vernike da „posvedoče svoju veru", pošto će u popisnom obrascu biti i pitanje o verskoj pripadnosti.