Gračanica, biser srpskog graditeljstva

Izložba Gračanica - sjaj umetnosti u doba Milutina, autorke Aleksandre Davidov Temerinski, svečano je otvorena u zgradi SANU, povodom 75 godina Zavoda za zaštitu spomenika kulture, a prošle godine se navršilo 7 stoleća od oslikavanja pravog dragulja manastira Gračanica, koja je pored još 41 manastira, podigao njen ktiror kralj Milutin.

"Ono što je nesporno, to je da je u arhitektonskom smislu Gračanica jedinstven primer i po kvalitetu i po kvantitetu sobzirom na to da je to crkva srazmerno većih dimenzija, te petokupola crkva koje su relativno retke iako su se u postvizantijskom periodu gradile, a među njima ona je umetnički ili građevinski, inženjerski, kako hoćete, najimpresivnija, i to je nešto što je izdvaja, ne u srpskom nego u pozno vizantijskom periodu. To je što se tiče arhitekture, a što se tiče slikarstva, ono je vrlo dobro očuvano, oko 70 posto, a to slikarstvo je veoma viskoh vrednosti. Onaj ko hoće da se upozna, prativši iz godine u godinu jedne slikarske radionice vrhunskog kvaliteta, to može da učini u Srbiji, zato što su slikari radili Bogorodici Ljeviškoj, potom u Nagoričanu, kraljevoj crkvi u Studenici, na kraju u Gračanici. Gračanica, budući da je poslednja građevina, poslednja zadužbina kralja Milutina, ona je i neka vrsta testamenta", kaže Aleksandra Davidov Temerinski.

Inače, u Povelji manastira Gračanica koja je nastala između 1. septembra i 29. oktobra 1321. godine, kada je kralj Milutin preminuo, stoji:

"Videh razrušenje i pad hrama Svete Bogorodice Gračaničke, Episkopije Lipljanske, te ga sazdah od temelja i živopisah i ukrasih unutra i spolja."

A svu raskoš, kao i nastajanje te lepote gračaničke, i evropskog i svetskog bisera manastirskog, publika će moći da vidi i u najsavremenijoj tehnologiji do 23. februara.